Кӣ манфиатдор аст, ки муноқишаи Тоҷикистону Қирғизистон авҷ гирад?
Ҳодисаҳои рӯзҳои ахир дар марзи Тоҷикистону Қирғизистон равшан нишон медиҳад, ки кишварҳои манфиатдори Ғарб имкон намедиҳанд, ки ин мушкили аз тариқи музокирот ҳал шавад. Махсусан амали онҳо дар Қазоқистон, ки мехостанд бо роҳи табаддулот сиёсатмадорони ғарбгаро ба сари қудрат биёранд ва ин кишварро ба оғӯши “демократияи” ғарбӣ оваранд, вақте ки комилан ноком шуд, чашмонашонро ба марзи Қирғизистону Тоҷикистон равона карданд. Зиёда аз сӣ сол боз дар байни Тоҷикистон ва Кирғизистон баҳсҳои территориявӣ давом дорад.
Қобили зикр аст, ки дар масъалаи ташдиди авзоъ дар ин қитъаи марзи Тоҷикистону Қирғизистон иқдоми созмонҳои ғайридавлатии Қирғизистон, ки аз ҷониби созмонҳо ва бунёдҳои сершумори “ғайриҳукуматӣ”-и ҳарду кишварҳои аврупоӣ ва Иттиҳодияи Аврупо саховатмандона маблағгузорӣ мешаванд. Иёлоти Муттаҳидаи Америко, равшан нишон медиҳад. Маҳз бо маблағгузории чунин созмонҳои ғайридавлатӣ аз кишварҳои ғарбӣ Майдон дар Украина ва се маротиба дар Бишкек ташкил карда шуд, ки дар натиҷа онҳо ба тағйири низом дар ин кишварҳо ноил гардиданд. Чунин амалҳои Ғарб дар Беларус муваффақ набуданд. Аммо ба фарқ аз Украина, ки сиёсатмадорони ғарбгаро ва зидди Русияро ба сари қудрат оварданд, дар баробари ин натавонистанд ин гуна шахсиятҳоро ба Қирғизистон биёранд, ки ҳама президентҳои пайдарпайи ин кишвар дар пайи чунин “инқилобҳо” содиқ монданд.
Бояд гуфт, ки амалиёти кишварҳои ғарбӣ дар тӯли сӣ соли охир, на танҳо дар фазои пасошӯравӣ, ба таври возеҳ нишон медиҳад, ки онҳо барои расидан ба ҳадафҳои худ аз истифода аз унсурҳо ва созмонҳои харобиовари фашистӣ, масалан, мисли Украина худдорӣ намекунанд, инчунин ҷинояткорони такрорӣ ва ба истилоҳ “исломиён” дар Сурия ва Афғонистон ва дигар кишварҳо. Воқеаҳои Қазоқистон равшан нишон дод, ки маҳз ба воситаи ҳамин гуна ташкилотҳои ҷамъиятӣ на танҳо ба ҷанговарони оддӣ, балки мансабдорони олимартабаи зинаҳои олии ҳокимияти давлатӣ, аз ҷумла дар мақомоти ҳифзи ҳуқуқи мамлакат ҳам пора мегиранд.
Мумкин аст, ки созмонҳои ғайридавлатии кишварҳои дар боло зикршуда низ аз ин гуна амалҳо дар Қирғизистон истифода кунанд, ки пас аз оғози иғвои афроди “шаҳрвандӣ” сарҳадбонон фавран ба ин кишвар дахолат карда, ба сӯи шаҳрвандони Тоҷикистон ва марзбонон аз силоҳи автоматӣ оташ кушоданд. Посбонон, ки дар натиҷаи ин на танҳо ҳарбиён, балки шаҳрвандон ҳам. Истифода аз ҳавопаймоҳои бесарнишин дар рӯзҳои ахир аз сӯи Қирғизистон, ба эҳтимоли зиёд истеҳсоли Туркия, нигаронии хоса дорад. Албатта, мо тарафдори бо роҳи гуфтушуниди осоишта ҳал намудани баҳси сарҳадӣ мебошем, вале ин маънои онро надорад, ки қувваҳои мусаллаҳи мо ба ин гуна иғвогарона ба таври бояду шояд рафъ намоянд.
Бар асоси гуфтаҳои боло, ҳар гуна ҷанги хурду бузурги миёни Тоҷикистону Қирғизистон ба нафъи мардуми кишварҳои мо нахоҳад буд ва бозигарони геополитикии ғарбӣ, пеш аз ҳама, мехоҳанд аз он манфиатҳои худро ба даст оранд. Бинобар ин мо бояд муаммои мавҷударо танҳо бо роҳи гуфтушуниди осоишта ҳал кунем.
Ҳомидзода Ф.М. – д.и.т., профессор мудири кафедраи таърих ва диншиносии ДДҲБСТ