НАҚШ ВА АҲАМИЯТИ ҶАВОНОН ДАР ҶОМЕА
Ҷавонон барандаи асосии неруи зеҳнӣ ва ҷисмонии ҷомеа буда, онҳо қобилияти бузурги меҳнатӣ, эҷодиёти техникӣ ва фарҳангию бадеӣ, фаъолияти истеҳсолӣ дар тамоми соҳаҳои мавҷудияти инсонро дорад.
Ҷавонон дурнамои бузурги ичтимоӣ ва касбӣ доранд, онҳо нисбат ба дигар гуруҳҳои иҷтимоии ҷамъият тезтар дониш, касбу ҳунар ва ихтисосҳои нав азхуд карда метавонанд.
Масъалаи асосӣ ҳангоми баррасии нақши ҷавонон дар ҷомеа масъалаи ҷавонон ҳамчун субъект ва объекти дигаргуниҳои иҷтимоӣ мебошад. Ҷавон ба ҳаёт ворид шуда, зери таъсири шароити иҷтимоӣ, оила, муассисаҳои таълимӣ қарор гирифта, баъдтар дар раванди ба воя расидан ва ба марҳилаҳои баркамолтари рушд гузаштан ба ҷомеа таъсири ҷиддӣ мерасонад. Яъне, ҷавонон вақте ба ҷомеа таъсир расонида, иқтидори худро аз даст медиҳад, ҳамчун субъект баромад мекунад, ҳамзамон он объект мебошад, зеро таъсири иҷтимоӣ ба он равона карда шудааст, то инкишоф ёбад. Ҷавонон ҳамчун объект ҳам барои ҷомеа ва ҳам барои худ амал мекунанд.
Бешубҳа, ҷавонон барои Ҷумҳурии Тоҷикистон ва умуман барои ҳамаи давлатҳои ҷаҳон кисми хеле мухим аст, зеро вай кисми фаъолтарини давлат мебошад. Ҷавонон беҳтарин ба ҷорӣ намудани технологияҳои нав, инноватсия ва ислоҳот мутобиқанд. Онҳо мобилӣ ва пур аз нерӯ мебошанд, аз ин рӯ Ҷумҳурии Тоҷикистон ба он манфиатдор аст, ки насли наврас ба ҳаёти иқтисодии ва сиёсии ҷалб карда шавад … Вактҳои охир кишвари мо аз бӯҳрони иқтисодӣ паси сар карда буд ва ҳоло дар мархалаи муътадилшавӣ, бинобар ин мутахассисони ҷавони соҳаи иқтисодиёт барои кишварамон факат заруранд. Аз ин бармеояд, ки давлат бояд дар ташаккули насли нави қобили зиндагӣ ва солим манфиатдор бошад, зеро ҷавонон дар бунёди оила ва рафъи буҳрони демографӣ «наҷот»-и давлат мебошанд.
Хуллас, Ҷумҳурии Тоҷикистон дар айёми мо барои бомуваффақият инкишоф ёфтани насли наврас ҳамаи чораҳоро мебинад — боқимондааш ба худи мо вобаста аст. Ҳадафмандӣ ва орзумандӣ ҷузъҳои асосии зиндагии хушбахтона ва ояндаи амн аст, аз ин рӯ, худи ҳозир роҳи худро интихоб кардан муҳим аст, зеро ҷавонӣ абадӣ нест ва ҳар рӯз аз байн меравад… Даст кашидан аз одатҳои бад, шуғли шоиста, дарёфти кори дӯстдоштаи шумо кӯмак мекунад, ки ҳаёти шуморо беҳтар тағйир диҳад. Ояндаи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар дасти ҷавонон аст ва инро ҳамеша дар хотир бояд дошт.
“Ҷавонон як гурӯҳи иҷтимоӣ-демографӣ мебошад, ки дар асоси маҷмӯи хусусиятҳои синну солӣ, хусусиятҳои мақоми иҷтимоӣ ва хосиятҳои иҷтимоӣ-психологӣ вобаста ба ҳарду муайян карда мешаванд. Ҷавонӣ ҳамчун марҳилаи муайян, марҳилаи давраи ҳаёт аз ҷиҳати биологӣ универсалӣ аст, аммо хоси он, маҳдудиятҳои синну сол, вазъи иҷтимоии алоқаманд ва хусусиятҳои иҷтимоӣ-психологӣ дорои хусусияти иҷтимоӣ-таърихӣ буда, аз системаи иҷтимоӣ, фарҳанг ва қонуниятҳои сотсиализми хоси ҷомеаи мазкур вобаста аст.
Ҷавонӣ роҳи оянда аст, ки онро худи шахс интихоб мекунад. Интихоби оянда, банақшагирии он хусусияти хоси давраи ҷавонист; агар одам пешакй медонист, ки фардо, баъд аз як мох, баъд аз як сол сараш чй мешавад, ин қадар дилкаш намешуд.
Дар психологияи инкишоф ҷавонӣ ҳамчун давраи ташаккули низоми устувори арзишҳо, ташаккули худшиносӣ ва мақоми иҷтимоии шахс тавсиф карда мешавад.
Проблемаи таъсири ҷиноятӣ ба ҷавонон вақтҳои охир аҳли ҷамъияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ташвиш наоварда наметавонад. Дар байни ҷиноятҳо ҳар чорумро ҷавонон ва наврасон содир мекунанд. Дар байни ҷиноятҳо ҷиноятҳои зархаридӣ – дуздӣ, тамаъҷӯии пул, қаллобӣ таваҷҷӯҳро ба худ ҷалб мекунанд. Ҳангоми таҳлили маълумотҳои статистикӣ дар давраи ҳозира ҳаҷми ҷиноятҳои ба даст овардашуда босуръат меафзояд. Ин ба он вобаста аст, ки дар байни ҷавонон тафриқа вуҷуд дорад ва дар аксари ҷавонон волидон бо назардошти дархостҳо наметавонанд чизеро, ки мехоҳанд, бидиҳад. Ва худашон аз сабаби надоштани ихтисос ва малакаи корӣ инро гирифта наметавонанд.
Тошматова М.Д.- дотсенти кафедраи иқтисоди ҷаҳонии ДДҲБСТ