ТАРБИЯИ ҶАВОНОН ДАР АСОСИ АРЗИШҲОИ МИЛЛӢ

Тарбияи ҷавонон ҳамеша дар рушди ҷомеа ва ташаккули ояндаи он нақши калидӣ бозидааст. Дар ин раванд ба арзишҳои миллӣ таваҷҷуҳи хоса зоҳир карда мешавад, ки на танҳо пояҳои маънавии насли наврасро таҳким мебахшанд, балки ба ҳифзи беназир ва мероси фарҳангии миллат мусоидат мекунанд. Дар Тоҷикистон ҳамчун кишвари дорои таъриху фарҳанги ғанӣ тарбияи ҷавонон дар заминаи арзишҳои миллӣ василаи муҳими бунёди ҷомеаи тавоно ва созгор мегардад.

Арзишҳои миллии Тоҷикистон эҳтироми амиқ ба пиронсолон, арҷ гузоштан ба анъанаҳои оилавӣ, муҳаббат ба Ватан, забон ва мероси фарҳангии халқи тоҷикро дар бар мегиранд. Маданияти тоҷик бо таърихи чандинасраи худ намунаи мехмоннавозӣ, сулҳдӯстӣ ва дастаҷамъиро, ки асоси тарбияи чавонон мебошанд, фаро гирифтааст.

Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ ва Умари Хайём барин шахсиятҳои таърихию адабии Тоҷикистон, ки осори онҳо барои наслҳои муосир сарчашмаи хирад ва илҳом хидмат мекунанд, нақши хоса доранд. Асарҳои онҳо ба ҷавонон ғояҳои инсондустӣ, адолат ва эҳтиром ба арзишҳои миллиро пешкаш мекунанд.

Оила муассисаи асосии тарбия буда, дар он интиқоли арзишҳои фарҳангӣ ва ахлоқӣ тавассути урфу одатҳои рӯзмарра сурат мегирад. Дар оилаҳо дар руҳияи эҳтироми калонсолон, меҳнатдустӣ ва ҳамбастагӣ тарбия кардани фарзандон анъана шудааст. Масалан, расму ойинҳои муҳиме, аз қабили ҷашни Наврӯз, Меҳргон, Сада ва дигар ҷашнҳои миллӣ ба насли наврас на танҳо суннатҳои фарҳангӣ, балки принсипҳои ҳамбастагӣ, ёрии ҳамдигарӣ ва эҳтиром ба суннатҳоро мерос мегузоранд. Аъзоёни оила аксар вақт дар чорабиниҳои гуногуни иҷтимоӣ иштирок мекунанд, ки ҳисси масъулиятро дар назди ҷомеа мустаҳкам мекунад. Ин чорабиниҳо, аз қабили ҷашнҳои ҷамоатӣ ва маросимҳои миллӣ, ба ҷавонон барои беҳтар дарк кардани ҳувияти миллӣ ва решаҳои фарҳангии худ мусоидат мекунанд.

Ҳамзамон муассисаҳои таълимӣ дар тарбияи ҷавонон дар асоси арзишҳои миллӣ нақши муҳим доранд. Мактабҳо ва муассисаҳои олӣ ба барномаҳои таълимии худ фанҳои омӯзиши таърих ва фарҳанги Тоҷикистонро фаъолона дохил мекунанд. Ин ба ҷавонон кӯмак мекунад, ки решаҳои худро амиқтар дарк кунанд ва эҳтироми мероси миллии худро нигоҳ доранд.

Барномаҳои давлатӣ низ ба таҳкими арзишҳои миллӣ нигаронида шудаанд. Яке аз чунин иқдомҳо ҳамасола таҷлил гирифта шудани Рӯзи забони давлатӣ аст, ки ба аҳамияти ҳифзи забони тоҷикӣ ҳамчун унсури аслии ҳувияти миллӣ таъкид мекунад. Илова бар ин, дар кишвар чорабиниҳои гуногуни фарҳангӣ-маърифатӣ, ки ба ҳифзи ҳунарҳои мардумӣ, мусиқӣ ва рақс нигаронида шудаанд, баргузор мешаванд. Мисоли ин гуфтаҳо ташкили озмунҳои ҷумҳуриявии “Фурӯғи сӯбҳи доноӣ китоб аст”, “Тоҷикистон – Ватани азизи ман”, “Илм – фурӯғи маърифат” ва ““Тоҷикон” – оинаи таърихи миллат” мебошанд.

Тоҷикистон мисли кишварҳои дигар бо чолишҳои ҷаҳонишавӣ рӯбарӯ аст, ки ба ҷавонон таъсири манфӣ мерасонад. Таъсири фарҳанги ғарбӣ ва фанновариҳои муосир боиси тағийрёбии тамоюлҳои арзишҳои ҷавонон мегардад. Аммо Тоҷикистон барои муқовимат бо ин чолишҳо барномаҳои оммавигардонии фарҳангу забони миллиро фаъолона таҳия мекунад. Намунаи ин иқдомҳо ҷашнвораҳои мухталифи ҷавонон, озмунҳои мусиқиву рақси миллӣ ва барномаҳои омӯзиши ҳунарҳои мардумӣ ва санъаттӣ анъанавӣ мебошанд. Ҳамаи ин барои нигоҳ доштани ҳувияти миллии худ, сарфи назар аз таъсири беруна ба ҷавонон мусоидат мекунад.

Тарбияи ҷавонон дар асоси арзишҳои миллӣ дар Тоҷикистон муҳимтарин омили ҳифзи мероси фарҳангӣ ва таъмини рушди устувори ҷомеа мебошад. Дар шароити ҷаҳонишавӣ ҷавонони тоҷик бо дастгирии оила, барномаҳои давлатӣ ва муассисаҳои таълимӣ имкон доранд, ки ҳуввияти хоси худро ҳифз намуда, дар ҳаёти фарҳангии кишвар фаъолона иштирок намоянд. Арзишҳои миллӣ ҳамчун асос боқӣ мемонанд, ки ба ҷавонон дар ҷаҳони муосир ҷойгоҳи худро пайдо карда, решаҳои худро фаромӯш накунанд.

Мустафоева Парвинахон Ҳасановна

ассистенти кафедраи муносибатҳои байналхалқӣ