Терроризм ва ифротгароӣ: монандӣ ва фарқият

Терроризм чист ва онро бо ифротгароӣ чӣ мепайвандад? Ба ин савол ҷавоби мушахасе нест. Бо вуҷуди ин, байни ин ду мафҳум робитаи муайян вуҷуд дорад.

Терроризм як амали зиддиҷамъиятӣ ва зӯроварӣ мебошад, ки барои ноил шудан ба ҳадафҳои муайяни ифротӣ нигаронида шудааст. Он бо истифода аз усулҳои шадид ва ваҳшиёна, аз қабили ҳамла ба одамони бегуноҳ ё сохтани асбобҳои тарканда хос аст. Экстремизм як намуди махсуси рафторест, ки ба эътиқод ва ақидаҳои ифротӣ асос ёфтааст, ки аз доираи тавофуқ ва меъёрҳои иҷтимоӣ берун меравад.

Баръакси ифротгароӣ, терроризм марҳилаи ниҳоии рафтори манфӣ мебошад. Дар ҳолате, ки ифротгароӣ зӯроварӣ буда, ба амнияти мардум таҳдид мекунад, амалҳои ӯ аллакай ба категорияи терроризм дохил мешаванд. Як фарқияти калидӣ дар он аст, ки терроризм як шакли мушаххаси ифротгароӣ мебошад, ки истифодаи зӯроварӣ ва нобудсозии ҷисмониро дар бар мегирад.

Ҳамин тариқ, терроризм ва ифротгароӣ ду мафҳуми гуногунанд, ҳарчанд дар байни онҳо робитае вуҷуд дорад. Ифротгароӣ метавонад ибтидои роҳи амалҳои террористӣ бошад, аммо ин мафҳум фарқияте дорад. Худди мафҳуми терроризм чист?

Терроризм як намуди ифротгароӣ мебошад, ки бо истифода ва таҳдиди зӯроварӣ барои эҷоди тарс, воҳима ва номуайянӣ дар ҷомеа тавсиф мешавад. Терроризм бо рафтори зиддиҷамъиятӣ ва амалҳои зӯроварӣ алоқаманд буда, баръакси ифротгароӣ аст, ки метавонад дар доираи идеология ва равишҳои гуногун ифода ёбад.

Монандии терроризм ва ифротгароӣ дар он мебошад, ки барои ноором кардани ҷомеа ва имконияти истифодаи зӯроварӣ барои расидан ба ҳадафҳои нопокӣ худ мебошад. Аммо бар хилофи ифротгароӣ терроризм бо истифода аз зӯроварӣ бо мақсади эҷоди тарсу ваҳм дар ҷомеа ва ҷалби таваҷҷуҳи ҷомеа ва ВАО тавсиф мешавад.

Рафтори террористӣ ва ғояҳои зиддиҷамъиятӣ зӯроварӣ нисбат ба одамони бегуноҳ ва инчунин дар рад кардани арзишҳои иҷтимоӣ ва меъёрҳои рафторӣ мебошад. Терроризм ва ифротгароӣ метавонад ангезаҳои гуногун дошта бошад, аммо ҳадафи аслии онҳо боиси бесарусомонӣ ва номуайянӣ дар ҷомеа ва ноил шудан ба тағйирот дар низоми сиёсӣ, динӣ ва иҷтимоӣ мебошад.

Экстремизм чист? Экстремизм як намуди рафтори зиддиҷамъиятӣ мебошад, ки ба таҳрики зӯроварӣ, вайрон кардани волоияти қонун, вайрон кардани сохти давлатӣ ва тамомияти арзӣ нигаронида шудааст.

Экстремизм аксар вақт бо терроризм алоқаманд аст, аммо фарқиятҳои худро дорад. Тафовути асосии ифротгароӣ аз терроризм дар он аст, ки ифротгароён ба фарқ аз террористон ба зӯроварӣ даст намезананд, балки дар сатҳи идеология ва тарғиби ғояҳои ифротгароӣ кор мекунанд.

Аммо байни терроризм ва ифротгароӣ робита вуҷуд дорад. Экстремизм метавонад як марҳилаи ҳаракаткунанда дар роҳи терроризм бошад. Идеологияи ифротгароӣ метавонад дар дохили як гурӯҳи одамон ниятҳои зӯроварӣ ва амалҳои террористиро ба вуҷуд орад.

Муносибатҳои байни терроризм ва ифротгароӣ дар табиати зиддиҷамъиятӣ ва зӯроваронаи онҳост. Ҳарду падида ба меъёрҳо ва арзишҳои ҷомеа мухолифанд.

Аммо бояд гуфт, ки ифротгароӣ метавонад дар шаклҳои гуногун, аз сиёсиву динӣ, миллӣ ва этникӣ зоҳир шавад. Хамаи онҳо хусусияти умумӣ – даъват ба зуроварӣ ва вайрон кардани тартиботи ҷамъиятӣ доранд.

Экстремизм чист? Ва терроризм чист?

Экстремизм як шакли фаъоли ифодаи рафтори зиддиҷамъиятӣ, аз ҷумла таҳким ва радикализатсияи муносибатҳои манфӣ мебошад. Терроризм, аз тарафи дигар, истифодаи зӯроварӣ ва аснодҳои тарс барои ноил шудан ба тағйироти сиёсӣ ё идеологӣ мебошад.

Алоқамандии ифротгароӣ ва терроризм дар он аст, ки ақидаҳо ва идеологияҳои ифротӣ аз ҷониби террористон метавонанд барои сафед ва қонунӣ кардани амалҳои худ истифода кунанд. Онҳо метавонанд тавассути таблиғи ифротгароӣ ғояҳо ва сабабҳоро таблиғ кунанд, то ҷонибдорон ва навоваронро ба кори худ ҷалб кунанд.

Шабеҳи ифротгароӣ ва терроризм дар он аст, ки ҳарду падида ба амният ва суботи ҷомеа таҳдид мекунанд. Ҳарду зуҳуроти зӯроварӣ ва татбиқи идеологияҳои манфӣ мебошанд, ки боиси оқибатҳои харобиовар мешаванд.

Бо вуҷуди ин, байни ифротгароӣ ва терроризм фарқият вуҷуд дорад. Экстремизм метавонад дар шаклҳои гуногун – сиёсӣ, динӣ, миллатгароӣ ва ғ. Терроризм як шакли амалисозии ҷисмонии ин эътиқодҳои ифротгароӣ бо истифода аз зӯроварӣ ва воситаҳои тарсондан барои расидан ба ҳадафи худ мебошад.

Барои самараноктар мубориза бурдан бо ин зуҳурот дарки робитаи байни рафтори ғайриҷамъиятӣ, ифротгароӣ ва терроризм муҳим аст ва пеш аз ҳама тарафдорони радикализатсияро пешгирӣ кардан лозим аст.

Абдуллоев М.М. – устоди ДДҲБСТ