ЭКСТРЕМИЗМ ВА ТЕРРОРИЗМ: ТАЪСИР БА ИҚТИСОДИЁТИ МИЛЛӢ ВА ҶАҲОНӢ
Яке аз проблемаҳои ҷаҳони имрӯза ин терроризм ва экстремизм ба ҳисоб меравад, ки тамоми давлатҳои дунё бар зидди ин зуҳуроти номатлуб мубориза менамоянд. Ин ҷараёни хатарзо метавонад ба несту нобуд кардани халқиятҳо, миллатҳо ва давлатҳо оварда расонад. Аз таҳдиди ин зуҳуроти номатлуб тамоми ҷомеаи ҷаҳонӣ дар канор буда наметавонад.
Терроризм ва экстремизм таъсири ҷиддӣ ба иқтисодиёти миллӣ ва ҷаҳонӣ мерасонад. Барои муборизаи самарабахш ба ин таҳдидҳо, ҳамкории зичи байналмилалӣ, таҳкими амният ва таъмини ҳуқуқи башар зарур аст. Бо татбиқи чораҳои муосир ва самаранок, метавон ба коҳиши хатари терроризм ва экстремизм ва таҳкими суботи иқтисодӣ ноил шуд.
Таъсири экстремизм ва терроризм ба иқтисодиёти миллӣ ва ҷаҳонӣ:
- Талафоти бевоситаи молиявӣ
Ҳисороти инфрасохторӣ: Аксари ҳамлаҳои террористӣ боиси вайроншавии инфрасохтор, аз ҷумла биноҳо, роҳҳо, пулҳо ва объектҳои стратегии иқтисодӣ мешаванд. Барқарор кардани ин инфрасохтор маблағҳои зиёдеро талаб мекунад.
Талафоти ҷони ва молу мулк: Ҳамлаҳои террористӣ боиси талафоти ҷонӣ ва молу мулк мегарданд, ки ин боиси афзоиши хароҷоти давлатӣ барои кӯмак ба зарардидагон ва барқарорсозии иқтисодӣ мегардад.
- Коҳиши сармоягузорӣ
Тарси сармоягузорон: Терроризм ва экстремизм боиси эҷоди муҳити номуайян ва хатарнок мегардад, ки сармоягузоронро аз сармоягузорӣ дар чунин минтақаҳо дур мекунад. Ин боиси коҳиши сармоягузориҳои хориҷӣ ва маҳаллӣ мегардад.
Зарар ба соҳаи туризм: Туризм яке аз соҳаҳои муҳими иқтисодии бисёр кишварҳо мебошад. Амалҳои террористӣ метавонанд боиси коҳиши ҷиддии шумораи сайёҳон шаванд, ки ин ба иқтисодиёти маҳаллӣ ва миллии кишварҳо таъсири манфӣ мерасонад.
- Баландшавии хароҷотҳои давлатӣ
Хароҷоти амниятӣ: Барои пешгирӣ ва мубориза бо терроризм, давлатҳо маҷбур мешаванд хароҷоти зиёде барои таъмини амният, аз ҷумла барои нерӯҳои амниятӣ, техника ва технологияҳои назоратӣ ҷудо кунанд.
Кӯмак ба зарардидагон: Давлатҳо бояд барои кӯмак ба қурбониён ва барқарор кардани ҳаёти онҳо маблағҳои зиёдеро сарф кунанд, ки ин хароҷоти ғайриинтизорро ба буҷети давлатӣ меорад.
Роҳҳои кам кардани таъсири терроризм ва экстремизм ба иқтисодиёт:
- Таҳкими амният ва мубориза бо терроризм
Таҳкими ҳамкории байналмилалӣ: Ҳамкории зич байни кишварҳо дар мубориза бо терроризм ва экстремизм метавонад самарабахшии чораҳои зиддитеррористиро афзоиш диҳад.
Истифодаи технологияи муосир: Истифодаи технологияҳои муосир, аз ҷумла системаи назоратӣ ва иктишофӣ, метавонад ба пешгирии амалҳои террористӣ ва коҳиши хатари онҳо мусоидат кунад.
- Рушди иқтисодӣ ва иҷтимоӣ
Инвеститсия ба таҳсилот ва корҷӯйҳо: Фароҳам овардани имкониятҳои таҳсилотӣ ва корӣ барои ҷавонон метавонад онҳоро аз таъсири идеологияҳои ифротгаро нигоҳ дорад.
Барномаҳои рушди иҷтимоӣ: Барномаҳои махсус барои рушди иҷтимоӣ ва иқтисодӣ дар минтақаҳои осебпазир метавонанд ба коҳиши хатари радикализатсия мусоидат кунанд.
- Таъмини адолат ва ҳуқуқи башар
Ҳуқуқи башар: Ҳукуматҳо бояд дар мубориза бо терроризм ҳуқуқи башарро риоя кунанд, то аз сӯиистифода ва таҳкими адолат дар ҷомеа пешгирӣ кунанд.
Муҳокима ва ҳисоботдиҳӣ: Таъмини мурофиаҳои одилона ва ҳисоботдиҳии ошкор дар бораи амалҳои зиддитеррористӣ метавонад боварии ҷомеаро ба ҳукумат ва амният таҳким бахшад.
Шокирова М.М., муаллими калони
кафедраи ТИКБ-и ДДҲБСТ